Het vliegtuig pakken is wel erg goedkoop.
Voor enkele tientjes vlieg je met een prijsvechter naar Londen of Rome, terwijl je met de trein vele malen duurder uit bent. En je bent er ook nog eens veel sneller.
Hoe kan een vliegticket zo weinig kosten? Dat komt omdat de luchtvaartsector heel wat voordeeltjes geniet.
Zo is een vliegticket vrijgesteld van btw en wordt er op kerosine geen belasting geheven. Dat is besloten in 1944 met het verdrag van Chicago om de commerciële luchtvaart te stimuleren.
Dat is gelukt. In de zeven decennia daarna zijn we vaker en verder gaan vliegen. Inmiddels pakken we in Nederland voor een vijfde van de vakanties het vliegtuig. En dat is niet zonder gevolgen, want vliegen is erg vervuilend.
Een retourtje Amsterdam-New York is net zo schadelijk voor het milieu als het eten van duizend Big Macs. De 20 procent van de Nederlanders die op vliegvakantie gaat, is goed voor meer dan 40 procent van de CO2-uitstoot veroorzaakt door vakanties.
Die milieubelasting is op geen enkele manier verrekend in de ticketprijs.
Kabinet wil een vliegtaks invoeren
De regering wil daar iets aan doen. "Het kan niet zo zijn dat mensen over benzine wel belasting moeten betalen, maar voor de vervuiling van een vliegtuig niet", zei staatssecretaris Menno Snel van Financiën in juni.
"Nu is het zo dat als je van Schiphol naar Thailand vliegt en je bestelt op de luchthaven een kop koffie, dan betaal je op die koffie meer belasting dan op die hele vlucht met alle vervuiling die ermee gepaard gaat", aldus Snel.
Daarom pleit het kabinet-Rutte III voor een Europese vliegtaks. En als het niet lukt om met de andere lidstaten afspraken hierover te maken, voert Nederland in 2021 zelf maar een belasting op vliegtickets in.
Volgens onderzoeksbureau CE Delft, dat in opdracht van het kabinet de gevolgen doorgerekende, heeft een vliegtaks een klein, maar positief effect op de economische groei en het klimaat.
Weg met de belastingvoordelen
Toch is een vliegtaks een omslachtige manier om achteraf de vele miljarden aan belastingvoordelen voor de luchtvaartsector enigszins recht te breien.
Wat zou er gebeuren als kerosine en vliegtickets wel normaal belast zouden worden en de CO2-uitstoot financieel gecompenseerd? Dan kan de trein eindelijk eerlijk concurreren met het vliegtuig.
Business Insider rekende voor vier populaire bestemming uit wat een vliegticket eigenlijk moet kosten. Daarvoor gingen wij uit van de laagste ticketprijs voor een heen- en terugvlucht in januari 2019 met KLM.
Voor korte vluchten naar bijvoorbeeld Londen maakt het niet zoveel uit. Maar als je verder vliegt, tikt met name de belasting op kerosine flink aan. Fatsoenlijk belaste tickets naar Kreta, New York en Bangkok zijn minstens de helft duurder.
De berekening:
Hoe zijn wij tot deze nieuwe ticketprijzen gekomen? Wij hebben de volgende aannames gedaan:
• Belasting op kerosine
In Europa betaal je per liter diesel ongeveer 1,39 euro, volgens cijfers van de Europese Commissie. Die bestaat voor 53 procent uit belasting, waarvan 17 procent btw en 36 procent accijns. De kale dieselprijs gaat dus 2,15 keer over de kop om aan de prijs inclusief btw en accijns te komen.
Een vat kerosine van 159 liter heeft in 2018 een gemiddelde prijs van 86,90 dollar, volgens de International Air Transport Association. Dat komt neer op 0,48 euro per liter. Stel nu dat dezelfde belasting op diesel zou gelden voor kerosine, dan kost een liter vliegtuigbrandstof 1,03 euro (0,55 euro meer dan nu).
Luchtvaartmaatschappijen kunnen de btw echter terugvragen, dus hebben we alleen gerekend met de extra accijns. Dan komt er bijna 0,37 euro boven op de literprijs van kerosine.
Een retourtje Amsterdam–New York (in totaal 12.000 km) in de nieuwste Boeing 747-8 kost naar verluidt ongeveer 180.000 liter brandstof. In een dergelijke toestel kunnen 467 passagiers plaatsnemen.
Stel nu dat daar accijns over gerekend wordt, in lijn met diesel, en dat die doorberekend wordt aan passagiers. Dan zou dat 0,367659574 euro x 180.000 liter = 66.179 euro extra kosten voor de retourvlucht. Per passagier gaat het dan om 142 euro.
Een retourtje Londen is 700 kilometer, Kreta 6.500 kilometer en Bangkok 18.000 km. Als we dezelfde aannames doen als in het New York-voorbeeld, dan komen er voor die tickets de volgende bedragen bij:
- Londen: 8 euro accijns
- Kreta: 77 euro accijns
- Bangkok: 213 euro accijns
• Btw op vliegtickets
Personenvervoer met bus, trein of schip valt in Nederland onder het lage btw-tarief van 6 procent. Dit percentage hebben wij bij de prijzen van vliegreizen opgeteld.
• CO2-compensatie
Er zijn meerdere organisaties die klimaatcompensatie aanbieden, zoals Greenseat, Hivos en Trees for All. Wij hebben gekozen voor Greenseat, een van de populairste aanbieders die investeert in duurzame energie in ontwikkelingslanden.
Op de site van Greenseat kun je de vertrek- en aankomstlocatie invullen in de rekentool. Dan rolt er een bedrag in euro's uit om jouw CO2-uitstoot te compenseren.
Overigens neemt Greenseat de emissie van andere broeikasgassen niet mee. Milieu Centraal doet dat wel in hun rekentool Klimaatwijs op vakantie. Maar omdat het lastig is om er vervolgens een compensatiebedrag aan te verbinden per ton CO2 en equivalenten, hebben wij gekozen voor Greenseat.
Als je alles bij elkaar optelt, krijg je het volgende plaatje: